Risicovolle voedingssupplementen bevatten regelmatig niet-geregistreerde dopingstoffen

Duiven E, Van Loon LJC, Spruijt L, Koert W, De Hon OM. Undeclared doping substances are highly prevalent in commercial sports nutrition supplements. J Sports Sci Med. 2021; 20: 328-338.

Bewerkt door Willem-Paul Wiertz

Risicovolle voedingssupplementen

Meer dan een derde van de sportvoedingssupplementen die de Nederlandse Dopingautoriteit bestempelt als ‘risicovol’ en die op het label niet waarschuwen voor de aanwezigheid van dopingstoffen bevat toch zulke stoffen. Als topsporters deze supplementen gebruiken, riskeren ze niet alleen een positieve dopingtest. In sommige gevallen zijn er ook gezondheidsrisico’s aan verbonden.

Bijna alle topsporters gebruiken voedingssupplementen om hun prestaties te verbeteren. De supplementenindustrie heeft echter weinig regulatie. Producenten zijn niet verplicht om te bewijzen dat een supplement veilig is en dat het werkt om het te kunnen verkopen. Hierdoor kan het zijn dat er meer of minder van een stof in een supplement zit dan aangegeven. Of erger: dat bepaalde ingrediënten niet eens op het label staan.

Onderzoek

Uit een net gepubliceerd onderzoek van de Nederlandse Dopingautoriteit blijkt dat dit ook geldt voor producten die op de Nederlandse markt verkrijgbaar zijn. De onderzoekers screenden hiervoor een groot aantal prestatiebevorderende supplementen. De voedingssupplementen die claimden onder andere de hormoonregulatie te beïnvloeden, spiergroei of verlies van vetmassa te stimuleren of een energieboost te geven, merkten ze aan als ‘risicovol’ voor de sporters. Merken en producten die zelf testten op dopingstoffen of daar op de verpakking expliciet iets over vermeldden, lieten de wetenschappers buiten beschouwing.

Wat is al bekend?

• Er is weinig regulatie van prestatiebevorderende voedingssupplementen.

Wat is nieuw?

• Vaak bevatten voedingssupplementen niet-geregistreerde dopingstoffen.

• Topsporters lopen het risico op een positieve dopingtest of zelfs gezondheidsproblemen. Goede begeleiding is daarom belangrijk.

De onderzoekers stuurden uiteindelijk 66 supplementen van 21 merken op voor analyse door LGC, een internationaal toonaangevend laboratorium op het gebied van dopinganalyses. Hier werden de supplementen getest op aanwezigheid van zowel grote hoeveelheden dopingstoffen als sporen daarvan. Er werd gekeken naar stimulerende en verdovende middelen, plasmiddelen, bètablokkers en steroïden. Wat bleek? Maar liefst 25 van de 66 supplementen (38 procent) bevatte dopingstoffen. Drie van de supplementen bevatten zulke concentraties dopingstoffen dat het gebruik ervan ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.

Opzettelijk

Volgens de onderzoekers gaat het bij die drie supplementen om synthetisch geproduceerde stimulerende stoffen die waarschijnlijk opzettelijk aan de producten zijn toegevoegd – en dus ook opzettelijk op de labels zijn weggelaten. De andere producten bevatten sporen van dopingstoffen. Waarschijnlijk is dit het gevolg van kruisbesmetting, bijvoorbeeld doordat de fabriek die de supplementen produceert ook met stoffen werkt die als doping zijn aangeduid. Ook kunnen bepaalde planten- en kruidenextracten worden omgezet in dopingsstoffen of deze van nature bevatten.

Risico

Het ligt voor de hand dat topsporters risico lopen op een positieve dopingtest als ze één van de drie supplementen met grote hoeveelheden stimulerende stoffen gebruiken. Maar dat is niet het enige: de concentraties van die stoffen in de supplementen is zelfs zo groot, dat het gebruik ervan ernstige gezondheidsrisico’s (zoals een hartstilstand of coma) heeft. Het is niet precies duidelijk hoeveel van de supplementen die sporen van dopingstoffen bevatten tot een positieve dopingtest zouden kunnen leiden. 

Topsporters die deel uitmaken van TeamNL of een topsportstatus hebben, hoeven zich geen zorgen te maken: er is een sterk antidopingbeleid, dat erop gericht is dopingovertredingen te voorkomen. Andere topsporters of talenten kunnen voorkomen dat ze onbewust hun gezondheid op het spel zetten of de dopingregels overtreden door professionele begeleiding te zoeken bij het opstellen van hun voedingsplan. Ook kunnen ze het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT) raadplegen en alleen geteste batches van supplementen gebruiken.